Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer zarfında insanların hakikat kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Adalet değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene vurunmak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini bulmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin hakkındasına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ hakikat kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer zarfında insanların hareket ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her mevsim mümkündür. “İşte hukuk, isim davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-doğa ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence altına kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok kuruntu ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan temalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini bulmak için konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların kâffesidür. Daha yaygın bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş maşerî evetşama düzenidir. Ahbaplık Kelime Valörı Ahbaplık kelimesi Arapça “hak” kökünden hasılat ve hak kelimesinin çoğyüce olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “hak” kelimesinin çoğyüce “beddua’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na bakarak hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Teknik Valörı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir tanılamam dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Mukannen bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında baz olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri süje vadi kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun saksılıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kırat hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla nüsha nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık vadiında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları çelmek karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve mangır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti mantinota; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları üzere değişkin hukuk dallarında değişkin yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya politik temaleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir evetşama düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve asayiş zarfında bir arada evetşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Katlanması) Hukukun kılgın amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer zarfında canlı insanların, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın dokumasından meydana gelen gereksinimlerinı hakkındalamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni yaşamın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın katıksız dokumasına ve bundan müterakki mevrut gereksinimlerine orantılı yürütmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de merbutdır; hesaplı yoksulluklara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir düzenleme altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak essah kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanılamamıyla adalet, “bir muadele düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Adalet aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında ferdî bir özelliği deyimler. Insan her mevsim haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni lütfetmek yolunda daima ve değçalışmamez bir çaba gösterir. İşte bu hareket ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet nosyonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk vadiında hukuki kırat olarak kelime konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karıneren kurallar eksiksizü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve yönetmek yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir kırat niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzumlu mevcut düzeni sıyanet etmek, gerekse onu değçalışmatirmeyi meşrulaştırmak karınin her mevsim adalete saksıvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta hakkındamıza müesses hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk manaında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut hukuk düzenlerinin namına orantılı olup olmadığı açısından bir kırat ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve zararlı hakkındalıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Alışılagelen olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşama uyacak, hem de bu maşerî yaşamın amerikan barış zarfında sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkırmızıışacaktır.